Bir Mimari elaman Tanımı : Pencere

Pencere...

Pencerenin geçmişten günümüze bizde ki yeri...

Tanımlamalarla ifade edeceğim bir tür çalışmadır bu... Sonrasında benim projeme altyapı olmasını umuyorum. :)

İlk olarak Doğan hasolun Ansiklopedik mimarlık sözlüğüne baktığımızda şöyle tarifler;

''Penrcere: Far. Dışarısını görmek, hava ve ışık almak için duvarlarda yapılan ve doğrama ile camdan meydana gelen açma. 

Bkz. ana, kasa, telaro.''

İnsanlığın yaşam sürecine ve hatta ilk olarak mağradaki yaşamarına baktığımızda sığınmak ve saklanmak için girdikleri kapalı alanlarda dış dünya ile iletişe geçtikleri yada odacıkların birbirini görmesini sağladıkları yüzeylerdeki açıklıklardı pencereler... 

İnsanoğlu tamamen kapalı bir alanda sürekli olarak kalamaz yırtıp bir delik açmak ister 4 tarafı çevrili mekanı genişletmek ister... işte bunu sağlayan elemanlardır pencereler...

       Bu konu nerden de aklıma geldi bilmiyorum ama konu seçimi yapacağımız günün öncesi izlemiştim zerkaloyı... sadece bir anlık bir hisle pencereden dışarıya yöneltmişti yönetmen kamerayı... aklıma gelen anlık bi düşünceydi mimari elemanı nasıl kullanmışlar bak hele diye...

       Sonrasında konu listesinde kapı olmasına rağmen pencere olmaması şaşırttı beni arayüz elemanlarını inceliyorduk ve pencere de arayüz elemanı olmaya müsaitti. velhasılı bir maille kaptım konuyu... lakin konu hakkında ve dahası ders kapsamında ne yapacağımızı bilmiyordum yani veri bulabilir miydim hadi buldum diyelim bunu dersime uyarlayabilir miydim derdi düştü içime... 

       Neyse...

       evet Filmlerde şiirlerde ve dahi şarkılarda geçer pencereler... Beklenilen bir yerdir uzaklara dalmaya gebedir pencereler...

       Yolculukta uzaklara bakar dalar insan...

Ortaçağdaki ikonaları hatırlayın o zamanlardaki o tablolarda pencere sonsuzluğa açılan bir açıklıktı... sonsuzu tasvir derdi.                   bizde ki arayışlarda sonsuzluk arayışıdır aslında... bundandır uzaklara dalıp gitmeler...

     Diğer bir tanımımıza başka bir açıdan yaklaşırsak; (çeviri-Dictionary of architecture & construction Edited by Cyril M. Harris Professor emeritus of architecture Columbia university)

       '' Bir Pencere: çerçevesi,cam ve bir çalıştırılabilir elemanlardan oluşan bütün bir montajdır. ''

       Karikatürler tan oral ın pencereler adlı karikatür serisindenden ve sanatçı tüm bu çizimlerinde mimari elemanı oldukça yerinde tasvir ederken bizlere farklı açılardan bakmayı gösterir;

      (Pencereler… tan orak karikakürleri - aykut köksal arkeoloji ve sanat yayınları )

    ''žMimari bir gösterge olarak belirli bir işleve gönderme yapan tanıdığımız bir yapı ögesi olan pencere işlevi arasındaki gösteren/gösterilen ilişkisini ve işlevini  bizlere sorgulatan iç mekanla dış mekan arasında görsel bir geçittir.''

    

Pencereler; bir bölgedeki yaşamın var olup olmadığını anlatan delillerdir bize. Hatırlıyorum da çocukluğumda gece pencereden bakar bu evde acaba şimdi ne oluyordur diye hayal ederdim, nasıl insanlar var diye düşünürdüm, farklı hayatlar farklı yaşantılar düşünür orda olmak nası bi duygu hayal ederdim.

Işıldayan bir pencere, bir yaşantının varlığından haberdar kılar bizleri... Uzun yolda ıssız diyarlarda uzaktaki bir ışık yaşamın var olduğunu haberdar ederek bizlere yön tarifi yapar.

     '' žGündüz cephelerdeki dolu-boş, saydam sağır kontrastları gece aydınlık karanlık oyunları ile pencere ve kapılar yapıların yaşantı simgeleridir.'' 

(Pencere hafif cepheler ve yardımcı koruyucular prof.utarit izgi istanbul güzel sanatlar akademisi yayını no:43 syf:1)

Akşam bir tepeye çıkar karanlığa değil o yaşam enerjisi saçan şehre döneriz yüzümüzü. İlginçtir, insanlardan uzaklaşmışken yine yalnızlığa ve karanlığa değil, çokluğa dönme ihtiyacı hissederiz.

''Pencere ve kapılar; Yapının içine ışık ve hava girmesini, iç ve dışın görüş ve geçiş bakımından bağlanmasını, hacimlerin birbirleri ile ilişki kurmalarını sağlayan bu boşluklardır.''
(Pencere hafif cepheler ve yardımcı koruyucular prof.utarit izgi istanbul güzel sanatlar akademisi yayını no:43, syf:1)

İç ve dış arasındaki derinlikleri birbirine bağlar pencereler, bir nevi eşik görevi görürler.

ž‘’Pencere’’ mekansal bir unsur olarak, ait olduğu yapıya boyut katan çok yönlü bir imgedir.

ž

ž Temsil yükümlülüğünü biçim anlam ilişkilerinin sürekliliğinde belirler. Yerine göre, gözleme ve gözetlemeye, yerine göre de gözlenme ve gözetlenme edimlerine kadraj açan evrensel bir simgeye dönüşür.

ž        Hatta giderek içeriyi ve dışarıyı ayıran bu ara yüzey işlevsel yükümlüğünü terk ederek, simge/form olarak tekilleşir, anlatı yüzeyinde bir tasarım elemanı olarak çeşitlenir. Böylece sanatçı; önde ve geride kalanı, anlama yönelik bir sorun olarak yedekte tutarak, kendi soyutlama evreninde, gereksinimleri doğrultusunda kendisini tamamlar. '' 

         ( Pencereler windows//2004/06 Hayri Esmer)

        Pencereler ve kapılar caddelere ve daha sonrasında mahallelerin ve kentin yüzleridir. Yaşayan insanların yaşamlarını yansıtırlar adeta. Şöyle ki;

        Yapılan araştırmalarda geçici olarak yaşanılan gecekonduların perncerinde daha geçici çözümler buunduğu gözlenmiştir. bir parça kumaş yada muşamba ile kapatılan açıklıklar bize orda yaşayan insanların imkanları dahilinde yaşamlarını sunar. Bu sunumlar birleşerek mahalleleri sonrasında kentleri oluşturur. 

        Buna istinaden olsa gerek;

       ''žYaşam bir penceredir. Korku ve kuşku, pencereleri küçültür. Bu ışığın aralıklardan süzülerek girmesi anlamını taşır.''

        denmiş bir başka kaynakta... 

        (Kapılar pencereler, Şakir Eczacıbaşı, syf 12)

         Diğer bir veri de; statü... pencereler dönemin izlerini ve statüyü yansıtır bizlere... Gotik mimarisindeki 'gül pencere'yi, Rönesansı romanesk dönemi hatırlayın... dönemin gelişmişliği ihtişamı teknik donanımı hakkında tüm ipuçlarıyla incelerken dönemleri yaşanılan çağı ve dahi yöreyi tarif edebiliriz pencerelere bakarak...

         '' Pencere, geçicilik hissi bir ara yüz elemanı olarak cephede hissedilen, kişisel sınırların korunma biçimi statüyü simgeleyen bir araçtır.''

        (Arakesitler üzerinde sınır ve arayüz kavramlarının kentsel ve mimari ögelerle irdelenmesi , İkbal Elif Dirik, Yüksek Lisans Tezi, ITÜ)

       žPencereler, kentte insanı maddi manevi her yönden yansıtan en önemli elemanlardır. İnsani bir ihtiyaç olarak doğan pencereler, şimdilerde endüstrileşmenin gereğini yansıtarak çoğalarak tekdüzeleşmiş ve yine bizlerin aynası olarak toplumu, genel düzeni yansıtan bir eleman olmuştur. Pencereleri sadece bir delik açma yada cephe elemanı olarak değil mimari bir öge olarak hayatımızdaki işlevini sorgulayarak programlamalıyız.
      

 Günümüzde Pencere; sanal alemde de bizler için dünyaya açılan bir açıklık, iletişim aracı durumundadır.

    Teknoloji de Veri tabanından bize gelen verilerin toplandığı bir arayüzdür pencereler.

     Sanal alemin getirisi mi, endüstri ve kapitalizmin getirisi tekdüzelik midir bilmem ama; yapılarımızda göktelenlermizde cepheler pencereyle kaplı olmasına ragmen giriş ve çıkış açıklıklarını bulmak için bazen yapının etrafında dört dönüyoruz .

Açıklıklar insanların ihtiyacına binaen yapılmış ve süreğelmiş elemanlar olarak insani ihtiyaçlara seslenmeli ve bu ihtiyaçlara göre yönlendirilmelidirler.   

           

Şakir Eczacınaşı güzel bir noktaya değinmiş;   

 '' Yirminci Yüzyıl... 

           Bu çağın

           ne çok penceresi var, 

                                       kapısı

           belli bile olmayan?? '' 

Servet Kocakaya'dan dinleyelim o zaman...

 ( http://resimdiyari.com/_data/i/up
load/2012/10/04/20121004141823-f11b44fd-me.jpg)

TEŞEKKÜRLER... 
Sabrınıza sağlık...  ;)

Örnekleme ve Programlamada görüşmek dileğiyle, esenle kalınız :P

Dipnot : tüm uğraşlarıma rağmen yazı formatındaki hatalar düzelmedi. :(